مکان: موزه هنرهای معاصر تهران
برگزارکننده: بنیاد مارکو گریگوریان
کیوریتور: میشل اللهوردیان
محل برگزاری: موزهی هنرهای معاصر تهران
تاریخ برگزاری: ۱۲ آذر تا ۲۳ دی ۱۴۰۳
مارکو گریگوریان با نام هنری گریگوری مارک (۱۴ آذر ۱۳۰۴ – ۵ شهریور ۱۳۵۶)، هنرمند برجسته ایرانی-ارمنی، به دلیل تأثیرات گسترده خود در هنر مدرن و تلفیق سنتهای ملی با تکنیکهای آوانگارد شناخته میشود. اگرچه نقش او در معرفی موتیفهای هنری ارمنی به صحنه جهانی مشهور است، اما جنبههای کمتر مورد بحث آثار او لایههای عمیقتری از هویت هنریاش را نشان میدهند و نقش او بهعنوان پلی میان فرهنگها را روشن میکنند. او اغلب از رسانههای غیرمعمول مانند پارچه، چوب و اشیاء یافتشده در آثارش بهره میبرد که کیفیتی لمسی به آثارش میبخشد و مخاطب را به تعاملی فراتر از دیدن دعوت میکند. این رویکرد همزمان به سنتهای ارمنی در صنایع دستی اشاره دارد و با جنبشهای مدرنی که بر تجربه مواد تأکید دارند، همخوانی دارد.
گریگوریان توانایی شگرفی در ترکیب موضوعات تاریخی و معاصر داشتهاست، اغلب از نسخههای خطی باستانی و نشانههای معماری ارمنی الهام میگرفته و آنها را در ترکیبهای مدرن بازتفسیر میکردهاست. این تفکر نوسنتگرایی و لایهبندی زمانی کارهای او، گفتگویی میان گذشته و حال ایجاد میکند. بخش بزرگی از هنر گریگوریان آکنده از نمادگرایی است که اغلب از نگاه سطحی مخاطب پنهان میماند. او عناصر نمادین ایرانی و ارمنی را چنان با مهارت در آثارش جای میداد که نه فقط بهعنوان موتیفهای تزئینی بلکه بهعنوان ابزارهای روایتگر در خدمت بیان تاریخهای مشترک و پیوندهای فرهنگی بودند. آثار او اغلب به موضوعاتی همچون جابهجایی، هویت و استقامت میپردازند و تجربههای دیاسپورا را به شکل ظریفی بازتاب میدهند. تعهد او به گفتگوی بینفرهنگی عمیقاً در هویت دوگانه ارمنی-ایرانی او ریشه دارند و این تلفیق، میراثی ماندگار از حفظ و بازآفرینی در روایت هنری جهانی به جا گذاشته است.
کریم امامی، منتقد هنری روزنامه کیهان اینترنشنال، درباره مارکو گریگوریان چنین نوشته است:
«گریگوریان یکی از پیشگامان هنر مدرن در ایران است. او با دانش جامع و یکپارچه خود در مورد هنر مدرن، به ایران بازگشت و با تأسیس گالری استتیک، چندین نمایشگاه برای هنرمندان جوان، هنرمندانی چون سهراب سپهری، سیراک ملکومیان، مرتضی ممیز، درویش، و دیگران، سازماندهی کرد. هنر مدرن ایران، در روند استقلال خود مرهون دینی است که به مارکو برای تلاشهای اخیرش در ایجاد بینشی جهتدار و راهنمایی هنرمندان جوان دارد که شایسته سپاسگزاری است. »
(منبع: Neo-traditionalism and modern Iranian painting: The Saqqa-khaneh school in the 1960s, Hamid Keshmirshekan,2005)
در تاریخ 12 آذر تا ۲۳ دی ۱۴۰۳، موزه هنرهای معاصر تهران با همکاری بنیاد بین المللی مارکو گریگوریان و با حمایت کارخانه هنر لیکه، میزبان پروژهای مشترک بود که به نمایش آثار برجسته این هنرمند و بررسی تأثیرات او بر هنر معاصر ایران و ارمنستان اختصاص داشت. این نمایشگاه با عنوان « مروری بر زندگی و آثار مارکو گریگوریان» برگزار شد و شامل مجموعهای از آثار اصلی مارکو گریگوریان، آرشیوهایی از زندگی هنری او، و همچنین مستنداتی درباره تأثیر او بر جنبشهای هنری معاصر بود. در این رویداد، آثار کمتر دیدهشده مارکو، از جمله کارهای تجربی او در زمینه بافتمحوری و هنرهای مفهومی، به نمایش درآمد. از جمله بخشهای ویژه این رویداد، مراسم بزرگداشت مارکو گریگوریان با حضور و سخنرانی ؛ مهدی حسینی( هنرمند نقاش و دوست مارکو گریگوریان )، حسن موریزی نژاد( هنرمند نقاش و منتقد هنری)، حمیدرضا زینالی( مستندساز و کارگردان فیلم مستند مارکو گریگوریان ) و میشل اللهوردیان (دبیر جلسه، کیوریتور نمایشگاه و رییس بنیاد مارکو گریگوریان)، در محل سالن اجتماعات موزه هنرهای معاصر تهران بود که به تحلیل ابعاد کمتر شناختهشده از آثار و میراث مارکو گریگوریان اختصاص داشت.
نظر به این مطلب که حمایت از چنین برنامههایی برای جامعه هنری ایران ضروری است تا بتواند در عرصه بینالمللی معرفی شوند ما را بر آن داشت تا با حمایت از این نمایشگاه به این مهم کمکی کرده باشیم. امیدواریم که در آینده همهی ما بیشتر شاهد چنین همکاری هایی برای معرفی هنرمندان باشیم. حمایت از این برنامهها میتواند موجب رونق صنعت هنر شود و هنرمندان معاصر را نیز به ادامه مسیر خلاقیت تشویق کند.
